УЛС ТӨРИЙН СЭТГЭЛГЭЭНИЙ ТҮҮХ: January 2017

Monday, January 23, 2017

ЛЕОПОЛЬД СЭДАР СЭНГОРЫН НЕГРО АРЬСТНЫ ОНОЛ

Леопольд Сэдар Сэнгор

Léopold Sédar Senghor

1961 оны зураг

Сенегал улсын анхны ерөнхийлөгч

1960 оны есдүгээр сарын 6 – 1980 оны арванхоёрдугаар сарын 31

Залгамжлагч:

Абуду Диуф

Шашин шүтлэг:

Ромын католиг шашин

Мэндэлсэн:

1906 оны аравдугаар сарын 9

Сенегал улс

Бие барсан:

2001 оны арванхоёрдугаар сарын 20 (95 насандаа)

Франц улс, Норманд

Улс төрийн нам:

Францын ажилчны интернационал нам, Сенегалын Социалист Нам

Боловсрол:

Парижийн Их Сургууль, Их Людовигийн лицей

Гарын дардас :

Леопольд Сэдар Сэнгор (Франц хэлнээ: Léopold Sédar Senghor, 1906 оны аравдугаар сарын 9, Сенегалын Жоал суурин — 2001 оны арванхоёрдугаар сарын 20, Франц улс, Норманд) — нь Сенегал улсын анхны төрийн тэргүүн (1960—1980 он) бөгөөд нэрт улс төрийн зүтгэлтэн, гүн ухаантан, яруу найрагч, негритюд арьстны онолыг хөгжүүлэгч, нармай африк сургаалын төлөөлөгч юм. Үүний зэрэгцээ, олон улсын социал-демократ хөдөлгөөний баруун жигүүрийн томоохон гишүүн гэгддэг.

Цадаг намтар

Сэнгор 1906 оны аравдугаар сарын 9 нд Сенегалын тэргүүн хот Дакарын өмнө этгээдэд орших Жоал нэрт сууринд худалдаачны гэр бүлд мэндэлжээ. Түүний эцэг Сенегалын голлох омог Серерээс гаралтай байсан гэдэг. Леопольд Сэнгорын хоёр дахь алдар Сэдар гэхийг Серер хэлнээс утгачилбал “хэнд ч үл дийлдэх идэрмэг” гэсэн санааг илэрхийлнэ.

1928 онд анх удаа хилийн дээс алхаж, Францад Собоннын их сургуульд хэл шинжлэлийн ухаанаар мэргэшин суралцжээ. Улмаар сонгодог хэл шинжлэл, Франц хэл зүйгээр агрежийн зэрэг хүртэж, багшлах болсон байна. Хожим энэ үеээ “16 жилийн аялал” хэмээн нэрийдсэн байдаг.

1935 онд Эме Сэзер, Леон-Гонтран Дамас нарын хамт “Өнгөт арьст оюутан” (Франц хэлнээ: L'Étudiant Noir) нэрт сэтгүүл эрхлэн гаргаж, европчуудын дундах уламжлалт сэтгэлгээг өөрчлөх, африк тивийн соёл, ахуйг сурталчлах ажил өрнүүлсэн нь ихээхэн амжилтад хүрчээ. 1947 онд соёл судлалын “Африкийн төрх” нэртэй хоёр дахь сэтгүүлээ эрхлэн гаргасан байна.

1939 оноос францын армид алба хааж, 1940-1942 онуудад олзлогдож байв. Улмаар эсэргүүцлийн хөдөлгөөнд идэвхийлэн оролцсон байна. Дайны дараагаас Францын далай чанад дахь эзэмшлийн улсын сургуулийн африк хэл, соёл иргэншлийн факультетын деканаар сонгогдон ажилласан байна. Үүний зэрэгцээ, төрийн өндөр алба үүрэглэж, ялдарт нь, 1945-1958 онуудад хууль тогтоох хурлын гишүүн, улсын их хурлын дэд даргаар сонгогдсон байна. 1948 онд Мамад Диагийн хамт Сенегалын Ардчилсан Хүчний Эвслийг үүсгэн байгуулж, 1959 онд Сенегалын Дэвшилтэт Холбоог удирдсан байна. Шинэ нам сонгуульд ялалт байгуулж, 1951 онд дахин сонгогдсноор Сэнгор Эдгар Фор, Тиэс нарын засгийн газарт төрийн нарийн бичгийн дарга, Мишэл Дэбрэгийн засгийн газарт шүүх, боловсрол, соёлын асуудал эрхэлсэн зөвлөх сайдаар тус тус ажиллажээ. 1959 оны дөрөвдүгээр сарын 4 нөөс 1960 оны наймдугаар сарын 20 хүртэл Холбооны Мали Улсын Холбооны Хурлын даргаар сонгогдсон байна.

1960 оны есдүгээр сараас шинээр тусгаар тогтносон Сенегал улсын анхны төрийн тэргүүн болжээ. Сайд нарын зөвлөлийн дарга Мамад Диа төрийн эргэлт хийх гэж оролдсон учир баривчлагдсан бөгөөд үүний дараагаар 1962-1970 онуудад засгийн газрын тэргүүний албыг хавсран хашжээ. 20 жил үргэлжилсэн улс төрийн ноёрхлынхоо эцэст Сэнгор социал-демократ, либерал-ардчилсан, марксист-ленинист гурван улс төрийн намын үйл ажиллагааг хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. 1980 оны арванхоёрдугаар сард ерөнхийлөгчийн албаа орхисон ч түүний тэргүүлсэн нам 2000 он хүртэл Сенегалын засгийн эрхийг барьсан түүхтэй. 1983 онд Францын шинжлэх ухааны академийн гишүүнээс сонгогдсон нь африк тивдээ анхны тохиолдол байсан бөгөөд түүнийг гишүүнээр сонгох ёслолд Францын төрийн тэргүүн Франсуа Миттөран өөрийн биеэр оролцож байжээ.

Нармай африкч, негритюд арьстны онолын жүнхэн сурталч, Социнтерны хүндэт тэргүүн Сэдар Сэнгор 2001 оны аравдугаар сарын 20 нд хүнд өвчний улмаас Франц улсын Норманд мужийн Версон хотноо 95 насандаа ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлжээ.

Улс төрийн сургаал

Сэдар Сэнгорын улс төрийн сургаалыг авч үзэхийн өмнө юуны түрүүнд, негритюд арьстан гэж юу болох, хүн төрөлхтөний түүхэнд ямар үүрэг гүйцэтгэсэн тухайд товч боловч хэдэн үг дурдсуу. XIX зууны сүүл, XX зууны эхэн үеийн Өрнөдийн зарим эрдэмтэд, тухайлбал, Сэмюэль Кроутэр, Жэймс Хортон, Эдвард Блайдэн нар негро арьстан дахин давтагдашгүй бөгөөд оюун ухааны хувьд өндөр байсан талаар бүтээлдээ өгүүлсэн байдаг. Блайдэн Оросын ард түмний цолгорсон сэтгэгч, нэрт яруу найрагч Александр Пушкин негро арьстан байсан талаар дурдаад ийм өндөр оюуны багтаамжтай арьстныг дордчлох нь учир дутагдалтай гэсэн санааг гаргажээ. Зарим бүтээлд өгүүлснийг иш болговол, хүн төрөлхтөний домгийн өвөг Адам, Ева нар негро арьстан байсан гэнэ. Гэвч хувьслын явцад өнөөгийн цагаан болон шар арьстангууд бий болжээ. Өөр нэг судлаач дэлхий дээр хар арьстан гэж байгаагүй ч цаг уурын өөрчлөлт, нарны тусгалтай холбоотойгоор хар арьстан бүрэлдсэн. Гэхдээ тэдний оюун ухааны чадамж туйлын өндөр гэсэн санааг гаргажээ. Энэ бүх үзэл дээр тулгуурлан Сэнгор негритюд арьстны онолыг боловсруулсан байна. Гэхдээ тэрээр негритюд арьстны онолыг анхлан Уильям Дюбуа хөгжүүлсэн талаар бүтээлдээ онцолжээ.

Негро арьстан соёлын хувьд дахин давтагдашгүй, онцгой. Европчууд оюун ухаан, рационал сэтгэлгээг чимээлдэг бол негро арьстан сэтгэл хөдлөл, зөв билгийг гол болгодог. Европчууд амин хувиа хичээх, эд хөрөнгөд тачаадах бусармаг мүс чанартай бол негро арьстан бүхнийг нийгэмчлэн хэрэглэх, нийгэмчлэн аж төрөх, өөрийн би-гээс дайжих, бусдыг хамжих, байгаль, дэлхийгээ сүсэглэх зөн совинтой. Тэдэнд амин ч үзлийн өчүүхэн ч улбаа байхгүй. Ингэхлээр, негро арьстан төрөлхийн социалист арьстан мөн. Социализм нийт хүн төрөлхтөний байхын зэрэгцээ, юуны түрүүнд, негро арьстны соёлын бүрдэл юм. Амин ч үзлийг устгаагүй цагт социализм жинхэнэ утгаараа хөгжих боломжгүй байдаг. Харин африкийн ард түмэнд ийм зовлон бэрхшээл үл тохиолдоно. Учир нь, тэд нийтэч мүс чанартай. Тэд ашгийг чухалчилдаггүй учир түрэмгий, дээрэнгүй зангүй. Бултаараа энх тайвнаар зэрэгцэн оршихыг хүсэмжилдэг. Негро арьстнаас өөр ямар ч арьстанд ийм чанар байхгүй. Тиймээс алс хэтдээ негро арьстан, түүний соёл дэлхий дахинаа түгэн дэлгэрэх нь зайлбаргүй.

Сэнгорын үзлийг судлаачид ерөнхийдөө хоёр үед хуваасан байдаг. Эхний үе нь эх дэлхийн аясаар аж төрөх африк социализмийг сурталчилсан бол хоёр дахь үед шинжлэх ухаан, технологийн дэвшлийг бүтээлчээр хэрэглэх боломжийг нээж өгсөнд оршино.

Негро арьстан бусад арьстнаа бодвол оюуны чадамж доогуур гэх үзлийг Сэнгор эрс шүүмжилсэн. Негро арьстны гол чанарыг зуурам дутуу ойлгосноос ийм үзэл санаа бий болдогийг онцолсон байна. Эцэст нь, африкийн хөгжлийн гол асуудал нь орчин үеийн техник, технологид суурилан негро арьстны гол чанар түшиглэсэн социализмыг үр дүнтэй байгуулах явдал болно.

МОНГОЛЧИЛСОН: ЭТҮГЭН ИХ СУРГУУЛИЙН НИЙТИЙН ЗАХИРГАА, УДИРДЛАГЫН БАГШ, УДИРДЛАГЫН АКАДЕМИЙН ДОКТОРАНТ, УЛС ТӨР СУДЛААЧ НЯМААГИЙН ОТГОНБАЯР

Wednesday, January 18, 2017

ГЕРМАНЫ ГЕОПОЛИТИКЧ ИОХАН РУДОЛЬФ ЧЭЛЛЕН

Рудольф Чэллен
Швед хэлнээ: Rudolf Kjellén

Мэндэлсэн он:	1864 оны зургаадугаар сарын 13
Мэндэлсэн газар:	Швед-Норвегийн Нэгдсэн Холбооны Улс, Швед, Скараборг муж, Мариестад дахь Торсе
Бие барсан он:	1922 оны арваннэгдүгээр сарын 14 (58 насандаа)
Бие барсан газар:	Швед улс, Уппсала хот
Харьяалал:	Швед улс
Шинжлэх ухааны хүрээ:	Геополитикийн ухаан
Ажилласан газар:	Хетеборгийн болон Уппсалийн Их Сургууль
Альма-матэр:	Уппсалийн Их Сургууль

Иохан Рудольф Чэллен (Швед хэлнээ: Johan Rudolf Kjellén; 1864 оны зургаадугаар сарын 13, Торсе — 1922 оны арваннэгдүгээр сарын 14, Уппсала хот) — нь Шведийн нэр нэндсэн социологич, улс төр судлаач бөгөөд “геополитик” хэмээх ойлголтыг шинжлэх ухааны эргэлтэд оруулсан нэгэн билээ. Чэллен авгайн шинжлэх ухаанч үйл ажиллагаанд “улс төрийн газар зүйн” томоохон онолч, Германы эрдэмтэн Фридрих Ратцэл хүчтэй нөлөөлөл үзүүлсэн байдаг. Нэрт эрдэмтэн Чэлленийг Фридрих Ратцэл, Александр фон Хумбольдт, Карл Риттэр нарын зэрэгцээгээр Германы геополитик дэг сургуулийг үндэслэгчдийн нэг гэж зүй ёсоор тооцдог байна.

Цэдиг намтар

Чэллен 1864 оны зургаадугаар сарын 13 нд Шведийн Скараборг мужийн Торсе тосгонд санваартны гэрт мэндэлсэн. Скара дахь гимназийг төгсөөд 1878-1888 онуудад Уппсалийн Их Сургуульд хууль цаазын ухаанаар суралцсан байна. Улмаар 1890 онд хууль цаазын ухаанаар докторын зэрэг горилсон юм. Хетеборгийн Их Сургуульд 1901-1916 он хүртэл тасралтгүй ажилласан түүхтэй. Энэ бүхнээс гадна, 1905-1917 онуудад Шведийн хууль тогтоох хуралд сонгогдон ажиллахын зэрэгцээ 1916-1922 онуудад Уппсалийн Их Сургуульд багшилжээ. Хэдийгээр Чэллен Швед хүн байсан боловч үзэл бодлын хувьд Германы эрдэмтэн Ратцэлийн нөлөөн дор байж, нармай Герман онолыг сурталчилах болсон юм. Тиймдээ ч түүний бүтээлүүдэд Германы соёл, соёлын бүрдлийг сүслэх өнгө төрх нэвт шингэсэн байдаг.

Улс төрийн сургаал

Чэллен 1900 онд гаргасан “Шведийн газар зүйн ойллого бичиг”, 1916 онд олны хүртээл болгосон “Төр улс амьдралын хэлбэр болох нь” зэрэг зохиолууддаа геополитик хэмээх ойлголтыг анх тэргүүнээ шинжлэх ухааны хэрэглээнд нэвтрүүлжээ. Түүний үзсэнээр, геополитикийн талаас төр улсын байр суурьт нөлөөлөгч гурван хүчин зүйл байна. Тодруулан хэлбэл, үүнд газар нутгийн хэмжээ, нэгдмэл шинж чанар, улс орнуудтай харилцах газар зүйн онцлог ордог байна. Чэллений онол генерал Карл Хаусхоферын үзэл санаагаар дамжин хожмоо фюрер Адольф Хитлэрийн улс төрийн бодлогод тусгалаа олсон байдаг.

Дээр цухас дурдсан “Төр улс амьдралын хэлбэр болох нь” бүтээлдээ Ратцэлийн арга зүйд түшиглэн төр улсын талаарх органик онолыг хөгжүүлэхийг оролджээ.

Амьд организмийн нэгэн адил төр улс мэндлэх, өсч хөгжих, өтөлж хөгширөх гэсэн амьдралын мөчлөгүүдийг туулдаг байна. Энэ бүх амьдралын мөчлөгүүд оршин байх, тэсч үлдэх гэсэн ерөнхий, түгээмэл хууль, зүй тогтолд захирагдана. Төр улсын хувьд оршин байхын төлөөх тэмцэл амьдрах орон зайн төлөөх өрсөлдөөнөөр илрэн гардаг. «Орон зайн хувьд хязгаарлагдмал хүчирхэг улс ямар ч тохиолдолд булаан эзлэх, нэгтгэх, колончлох замаар газар нутгаа тэлэх гэсэн улс төрийн хүсэл сонирхлыг тээж байдаг. Бид үүнийг урьд цагийн Английн, өнөө цагийн Япон, Германы жишээнээс тодорхой харж болох билээ. Эндээс булаан эзлэх адын донг бус, өсч хөгжих, өндийн дээшлэх байгалийн жам ёсны хэрэгцээ, шаардлагыг мэдэрч болох байна» хэмээн Чэллен бичжээ.

Чэллен төр улсын бүхэллэг чанарын онолыг хөгжүүлсэн байна. Түүний үзсэнээр, төр улс ямар ч тохиолдолд дараах дөрвөн бүрдлийн зохист харилцааг өөрт бий болгохыг хичээх хэрэгтэй. Эдгээрт:

1. Физик-газар зүйн орон зайн организм байх:

2. Аж ахуйн тодорхой хэлбэрийг хөгжүүлэх:

3. Угсаатны тодорхой нийтлэгийг бий болгох:

4. Анги, давхаргын хооронд тодорхой хэмжээнд нийгмийн нэгдлийг төлөвшүүлэх:

5. Үндсэн хуульт байгуулал, захиргааны бүтэц бүхий төрийн удирдлагын хэлбэрийг бүрдүүлэх зэрэг болно.

Хэрэв эдгээр таван бүрдлийн зохист харилцааг бий болгож чадвал улс орон цэцэглэн хөгжих болно гэсэн санааг гаргажээ. Төрийн бодлого 1. Аж ахуйн үйл ажиллагаа буюу экополитик: 2. Хүн амд чиглэсэн үйл ажиллагаа буюу демополитик: 3. Анги, бүлгүүдэд чиглэсэн үйл ажиллагаа буюу социополитик: 4. Төрийн алба, засаг захиргааны үйл ажиллагаа буюу кратаполитик гэсэн дөрвөн хүрээнд илэрдэг талаар Чэллен дурдсан байна.

Геополитикийн ухаанд Чэллен төрийн улсын автарки байдлын талаар шинэ санаа хөгжүүлсэн нь судлаачдын зүгээс өндөр үнэлэлт авчээ. Чэллений үзсэнээр, бусад улсын улс төрийн бодлого, үйл ажиллагаа, олон улсын харилцааны хүчний тэнцвэрээс хамаарч буй үед ямар ч төр улс аж ахуйн хувьд жинхэнэ утгаараа бие даан хөгжиж чадваргүй байдаг. Тиймээс улс орны аж ахуйн хөгжлийг хангахын тулд автарки буюу бусдаас тусгаарлагдмал байдал тодорхой хэмжээнд хэрэгтэй гэж сургасан.

Эцэст нь тэмдэглэн хэлэхэд Чэллен геополитик буюу орон зайд биелэлээ олсон амьд организм болох төр улсын тухай мэдлэгийг анхлан хөгжүүлжээ. Геополитик нь улс төрийн шинжлэх ухааны бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд социологийн ухаанаас салбарлан хөгжсөн талаар Чэллен бүтээлдээ дурдсан байна.

Чэллен олон улсын харилцааны талаар өөрийн гэсэн таамаглалыг бий болгожээ. Юуны түрүүнд, олон улсын харилцаанд нөлөөлөгч гүрнүүдийг хүчин чадлын хэмжүүрээр 1. Дэлхийн гүрэн: 2. Их гүрэн хэмээн хоёр төрөлд ангилсан. Англи, АНУ, Орос, Германыг дэлхийн гүрэн гэж үзсэн бол Франц, Япон, Австри-Унгарын эзэнт улс, Италийг их гүрэн хэмээн тодорхойлжээ. Англи, Франц улсыг доройтож буй, Герман, Японыг сэргэн мандаж буй гүрэн гэж үзжээ. XX зууны дэлхийн хүчний чиг хандлагыг урьдчилан тодорхойлж, АНУ, Орос хоёр олон улсын харилцааны түвшинд ноёрхох болно гэж таамагласан нь бүрэн биелэлээ олсон юм.

Sunday, January 15, 2017

ПТАХХОТЕПЫН СУРГААЛ

ПТАХХОТЕПЫН СУРГААЛ БҮТЭЭЛИЙН ӨМНӨТГӨЛ

Дэлхийн улс төрийн сэтгэлгээний түүхэнд Птаххотеп түшмэл хүндтэй байр суурь эзэлдэг. Эртний Египетийн оюут мэргэдийн оройн чимэг Птаххотеп эртний хаанчлалын V династийн үед Жэдгара фараоны жати буюу тэргүүн зөвлөхийн алдар хүлээж асан түүхэн бие хүн билээ. Птаххотепыг хот, балгадын тэргүүн, фараоны барханг сахигч, дээд заргач, улсын багш, ариун номыг сийрүүлэгч, өндөр дээдсийн үйл хэргийг хөтлөгч, үр тариа нөөцлөгч, фараоны шарир хадгалагч зэргээр цоллодог байжээ. Тэрээр улсын заргач Ахетхотепын хүү бөгөөд Птаххотепын ач хүү сүүлээр мөн л өвөг эцгийн нэгэн адил фараоны (Унас фараон) дэргэд жати буюу тэргүүн түшмэлийн алба үүрэглэж байсан түүхтэй.

Жати түшмэл гэдэг нь цэргийн хэргээс бусад төрийн бүх хэргийг хамааран хөтлөх их хүн, тэргүүн сайд болно. Жати түшмэлийн алба МТӨ XXVIII-IV зууны үед байсан бөгөөд зарим үед дээд, доод Египетийг төлөөлсөн хоёр хэргэмтэн хашиж байсан талаар эртний сурвалжид дурдсан байдаг. Ташрамд өгүүлэхэд, энэ албаны эрх, үүргийг нарийн тодорхойлсон бичвэр Египетэд байсан нь нотлогдсон бөгөөд МТӨ XV зуунд бичигдсэн “Жати түшмэлийн албан үүргийн тухай бичвэр” олдсон явдал болно.

Нийгмийн орчинд тэгш бус харилцаа байх нь зайлшгүй. Нийгмийн доод давхаргын хүн дорд гаралтай тул муу, харин өндөр, дээд давхаргын хүмүүс сайн төрөлтөн учир эрхэм дээд гэсэн санааг тэрээр гаргажээ. Үүний зэрэгцээ доодос нь дээдэст хүндэтгэлтэй хандах нь зүй бөгөөд дээдэс нь доодостой хэрцгий хандаж үл болно. Доодсыг санааны дураар гутаан доромжлох, үл тоох, хор хүргэх тэргүүтэн нь муу үйл юм. Фараон болон дээд бурхдаас өөр хэн ч байсан бусдад айдас төрүүлж болохгүй.

Улс төрийн хувьд бурхдын залгамж фараон дээд эрх эдэлнэ. Түүнтэй үтээрхэх, тэмцэлдэх, дээд засгийг тэрслэх нь нүгэлт үйл мөн. Үүний зэрэгцээ Птаххотеп нийгмийн харилцааг өөрчлөн шинэтгэх боломжгүй гэж үзсэн. Айл гэрийн хүрээнд ч энэ харилцааг чандлан сахих ёстой. Үр хүүхэд нь эцгийг, багачууд нь өвөг дээдсийн сургаалыг бат нотоор дага. Тэр цагт улс гэр, нийгэм амар амгалан болно гэж үзжээ. Жати түшмэл Птаххотепын туурвисан сургаал бүтээл хойч үеээ сургамжилсан хэлбэрээр бичигдсэн бөгөөд өнөөдөр ч бүрэн судлагдаж чадаагүй байгаа билээ.

ПТАХХОТЕПЫН СУРГААЛ

Өчүүхэн эрдэмд бүү сагсуур!

Өөдтэй эрдэмтэн болж үл чадахыг мэдтүгэй!

Ухаантан мэргэдэд төдийгүй

Ухаан мунхагт ч зөвлөгөө тустай.

Урлаг гэгчийг үл таниваас

Уран зураач үйлс бүтээлийн оргилд хэрхэн хүрэх. (…)

Эрхэм сайн андтай учирваас

Орон гэртээ

Ахан дүүс мэт сайнаар зочил.

Урин тачаангуй эмд хөл алдваас

Ухаан мунхрахыг мэдтүгэй! (…)

Эмэгтэй хүний бие гэгч

Эрхгүй бусдын сэтгэл татах эмзэг нарийн шаазан буюу.

Эзэмдэж түүнийг эдэлнэ гэдэг — ахархан шөнийн зүүд манах адил.

Олж түүнийг хайрлана гэдэг — өнөө биеэ бүрлэх адил! (…)

ДОТООД СЭТГЭЛИЙН ТУУЛИЛАГ

АНХНЫ ГОМОРХОЛ

Үдийн наран халхлах

Үхээрийн шувууны сангас адил

Цөвүүн цагийн байдлыг үзэн ядахаа мэдтүгэй!

Жин үдийн наранд загасчилсны сүүлээр

Жингийн туухайд дэнслэгдэн хаягдах жараахай адил

Цөвүүн цагийн байдлыг үзэн ядахаа мэдтүгэй!

Үнэр ихт намагт ургасан хулсан дээр

Үүрээ зассан нугас адил

Цөвүүн цагийн байдлыг үзэх ядахаа мэдтүгэй!

Загасчны торонд орооцолдсон

Замаг, ногоолжин адил

Цөвүүн цагийн байдлыг үзэх ядахаа мэдтүгэй!

Матрын муухай амьсгалыг

Матрын дэргэдэх хүн сурвалжлан мэдээд жигшихийн адил

Цөвүүн цагийн байдлыг үзэн ядахаа мэдтүгэй!

Авааль нөхрийнх нь өмнө

Авсан эмийг нь гутаах гүтгэлэг адил

Цөвүүн цагийн байдлыг үзэн ядахаа мэдтүгэй! (…)

Улс гэрийг бүрлэх

Урагшгүй муу адил

Цөвүүн цагийн байдлыг үзэн ядахаа мэдтүгэй!

ХОЁР ДАХЬ ГОМОРХОЛ

Амраг садан үйлс гажиж

Анд нөхөд буруу санах тул